De stille pijn van verwachtingen, en de rust die ontstaat als je ze loslaat

Ik stond in de keuken, met mijn handen nog nat van het afwassen, terwijl mijn blik op de klok viel. 18:23uur.
Hij zou toch al thuis zijn?
In mijn hoofd hoorde ik zijn stem nog: “Ik ben rond zessen thuis, schat.”
En daar stond ik dan, moe van de dag, met een dochter van 10 die overprikkeld was door een schooluitje en een dochter van 8 die hulp nodig had met het maken van haar boekpresentatie.
Er gebeurde vanalles in mij, ik voelde irritatie, frustratie en ook teleurstelling.

Want ik had verwacht dat hij op tijd zou zijn. Dat hij zou zien hoe druk mijn dag was geweest en ik vervolgens ook nog voor het eten moest zorgen, een kind kalmeren en een kind helpen met haar huiswerk. Ik had gedacht dat hij op tijd thuis zou zijn en zou zeggen: “Ik help onze jongste wel met haar boekpresentatie, terwijl de oudste er gezellig bij komt zitten zodat jij je daar niet meer druk over hoeft te maken.” 

Maar dat gebeurde niet. Hij kwam binnen met een verontschuldigend glimlachje, zei dat het verkeer tegenzat, en liep rechtstreeks naar boven om zich om te kleden zodat hij straks kon gaan sporten.
Ik voelde de tranen prikken. Niet eens omdat hij iets verkeerd had gedaan, maar omdat hij iets niet deed wat ik wel had verwacht.

De onzichtbare lijst in mijn hoofd

Ik besefte die avond dat ik, zonder het door te hebben, een hele lijst in mijn hoofd had met verwachtingen.
Van mijn partner.
Van mijn kinderen.
Van mijn vriendinnen.
En zelfs van mezelf.

Ik verwachtte dat anderen zouden weten wat ik nodig had. Dat mijn kinderen zouden luisteren als ik vriendelijk vroeg. Dat vriendinnen zouden appen als ik een moeilijke week had. Dat mijn partner mijn stemming aan zou voelen zonder dat ik iets hoefde te zeggen. En telkens, als dat niet gebeurde, voelde ik teleurstelling. Alsof iemand mijn onuitgesproken regels had overtreden.

Maar wat ik leerde over verwachtingen is dat het iets is dat alleen in jouw hoofd bestaan. Je hebt hier met niemand afspraken over gemaakt. Dat betekent dus ook dat hoe belangrijker of groter jouw verwachting is, de kans ook groter is dat iemand je teleurstelt.

De sluipende aard van verwachtingen

Het verraderlijke aan verwachtingen is dat ze zich vermommen als iets normaals. Je denkt: “Maar dit is toch logisch? Dit hoort toch gewoon?” Dat je partner helpt zonder dat je het hoeft te vragen. Dat je kind dankjewel zegt na het eten. Dat een vriendin vraagt hoe het met je gaat als ze weet dat je het zwaar hebt.

Maar in werkelijkheid zijn verwachtingen vaak wensen en behoeftes die we omzetten in eisen. We willen ons gezien, gehoord en gewaardeerd voelen. En in plaats van dat uit te spreken, verpakken we dat verlangen in een verwachting.

Zo werd mijn “ik zou het fijn vinden als je helpt met de kinderen” een stil “je moet op tijd thuis zijn, anders voel ik me in de steek gelaten.”
En mijn “ik mis mijn vriendin” werd een onuitgesproken “ze moet uit zichzelf contact opnemen, anders is ze geen echte vriendin.”

Het gevolg is dat je irritatie en zelfs pijn ervaart. Er ontstaat een groeiend gevoel van niet begrepen worden.

De teleurstelling is van mij

Wat ik leerde, is dat de teleurstelling die ik voel, niets zegt over de ander, maar alles over mijn verwachting. Maar dat besef kwam niet vanzelf. Ik had een avond waarop ik, na weer een teleurstelling, letterlijk in bed lag te piekeren: "Waarom snapt niemand mij?"

En ineens dacht ik: "Maar weten ze wel wat ik van ze verwacht en waar ik behoefte aan heb?" Had ik het ooit uitgesproken? Of had ik stilletjes aangenomen dat ze het gewoon zouden moeten weten?

Dat laatste. Altijd dat laatste.

Vanaf dat moment begon ik het mezelf af te vragen telkens als ik teleurgesteld was:

“Had ik een verwachting? En heb ik die uitgesproken?”

Negen van de tien keer was het antwoord op de eerste vraag 'ja' en op de tweede vraag 'nee'.

En dat inzicht veranderde alles.

De kracht van loslaten

Het klinkt eenvoudig, hè?
Laat je verwachtingen los.

Maar eerlijk is eerlijk, dat is moeilijker dan het lijkt. Want verwachtingen geven ons schijncontrole. Ze laten ons geloven dat we de wereld een beetje voorspelbaar kunnen maken. Dat als we maar genoeg nadenken, plannen of ‘goed doen’, anderen vanzelf zullen doen wat we hopen. Maar, zo hebben we nu ontdekt, dat werkt helaas niet zo.

Loslaten betekent vertrouwen. Vertrouwen dat wat komt, goed genoeg is, ook als het anders loopt dan jij had bedacht. En dat is spannend, zeker als moeder want we dragen al zoveel verantwoordelijkheid. We proberen het goed te doen voor iedereen, en ergens hopen we dat de wereld ons daarin een beetje tegemoetkomt.

Toch is er een bevrijdende rust in het loslaten. Wanneer je stopt met verwachten, ontstaat er ruimte om te zien wat er wél is. Je partner die, misschien te laat, maar toch met liefde het eten opschept. Je kind dat, ondanks het gedoe, even zijn hand op je been legt. Een vriendin die niet appt wanneer jij dat wilde, maar ineens belt op een onverwacht moment, precies wanneer je het nodig had.

De wereld wordt zachter als je haar niet steeds meet aan wat jij had gehoopt.

Drie dingen die mij hielpen verwachtingen los te laten

Er zijn drie inzichten die mij echt geholpen hebben om verwachtingen stap voor stap los te laten:

1. Zie verwachtingen als spiegels, niet als schuldigen. Elke keer als ik teleurgesteld ben, stel ik mezelf nu de vraag: "Wat zegt dit over wat ik nodig heb?" Want (bijna) altijd gaat het over een behoefte in mij. Ik wil gezien worden, ik wil erkenning, ik wil even niet alles alleen hoeven dragen. Als ik dat erken, kan ik er iets mee. Dan kan ik het uitspreken, of beter nog: mezelf geven wat ik nodig heb.
2. Communiceer zonder aannames. Hoe vaak verwachten we dat iemand iets ‘gewoon snapt’? Ik heb geleerd om mijn wensen concreet te maken. Niet meer: “Kun je een keer wat meer helpen?”, maar: “Zou jij morgen het avondeten kunnen doen? Dan kan ik even opladen.” Dat klinkt misschien zakelijk, maar het voorkomt misverstanden, en het maakt op een concrete manier duidelijk waar je behoefte aan hebt. Dit zorgt er ook voor dat je omgeving sneller iets voor je zal doen.
3. Vervang verwachtingen door nieuwsgierigheid. In plaats van te denken: “Ik hoop dat dit zo gaat”, probeer ik te denken: “Ik ben benieuwd hoe dit zal gaan.” Dat kleine verschil verandert alles. Verwachting zet iets vast, terwijl nieuwsgierigheid ruimte maakt voor wat er komen gaat. De één zorgt voor teleurstelling, terwijl de ander uitnodigt tot leven in het moment.

De vrijheid van geen verwachting

Ik heb gemerkt dat mijn dagen lichter voelen als ik geen vast script in mijn hoofd heb over hoe dingen ‘zouden moeten lopen’. Dat betekent niet dat ik nergens meer op hoop, of dat ik alles maar goed vind. Het betekent dat ik niet langer mijn geluk koppel aan het gedrag van anderen.

En dat is vrijheid.

Want op het moment dat je accepteert dat anderen hun eigen keuzes maken, los van jouw verwachtingen, komt er rust. Dan kun je zeggen: “Jammer dat het anders liep, maar het is oké.” Of: “Dat deed pijn, maar ik begrijp dat het niet over mij gaat.”

Ik las ooit een zin die ik sindsdien nooit meer ben vergeten:

“Verwachtingen zijn voorgeprogrammeerde teleurstellingen.”

En hoe meer ik daarover nadenk, hoe waar het is.

De les die ik mijn kinderen gun

Soms denk ik eraan hoe ik mijn kinderen wil leren omgaan met verwachtingen. Ik zie hoe mijn ene dochter teleurgesteld raakt als haar vriendinnetje niet met haar wil spelen. Of hoe mijn andere dochter boos wordt als ze verliest bij een spel. En ik probeer haar te troosten zonder te zeggen dat het “niet erg” is, maar door te zeggen: “Het is oké dat je teleurgesteld bent. Je had gehoopt dat het anders zou gaan.”

Want dat is precies wat verwachtingen doen: ze creëren hoop op iets wat buiten ons ligt. En als dat niet gebeurt, voelen we pijn. Maar die pijn verdwijnt sneller als we leren dat het niet verkeerd is dat dingen anders lopen. Dat het leven niet bedoeld is om perfect te voldoen aan wat wij bedenken, maar om geleefd te worden, in al zijn grilligheid.

Als ik nu terugkijk…

Als ik nu terugdenk aan die avond in de keuken, glimlach ik. Niet omdat het makkelijk was, maar omdat ik sindsdien heb geleerd om zachter te zijn, vooral voor mezelf.

Ik verwacht niet meer dat mijn partner gedachten kan lezen.
Ik verwacht niet meer dat mijn kinderen altijd luisteren.
Ik verwacht niet meer dat anderen mij begrijpen als ik stil ben.

Ik spreek mijn wensen uit. Ik geef mezelf wat ik nodig heb. En als iets anders loopt dan ik had gedacht, haal ik diep adem en denk ik: “Misschien is dit precies zoals het moet zijn.” Want loslaten van verwachtingen is niet opgeven. Het is jezelf bevrijden van het idee dat de wereld zich aan jouw script moet houden.

Laat het leven verrassen

Wanneer we stoppen met verwachten, beginnen we écht te zien. De mens tegenover ons, zoals die is. De momenten, zoals ze zich aandienen. En onszelf, zoals we nu zijn, zonder oordeel, zonder plan, zonder teleurstelling.

Misschien is dat wel het mooiste cadeau dat we onszelf als moeders kunnen geven. De rust van niet meer willen dat alles precies gaat zoals wij hadden gedacht. Want dan pas, in die open ruimte, kan het leven ons verrassen.

En vaak… is dat precies wat we nodig hebben.